Çin’in sıfır vaka yaklaşımı, ülke ekonomisine zarar verdi. Ülkenin durumunu değerlendiren Scott Hazelton, emlak piyasasının aşırı ısınmasına rağmen, inşaat için genel göstergelerin sağlam bir büyümeye işaret ettiğini bildirdi.
Çin’in gerçek Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH), üçüncü çeyrekte yıllık bazda %3,9 arttı ve bu ikinci çeyreğin yıllık %0,4’lük performansına göre çarpıcı bir gelişme. İnşaat sektörü büyümesi önceki çeyrekte gayrimenkul sektörünü etkileyen durgunluğa rağmen yıllık %3,6’dan %7,8’e yükseldi. İnşaat sektöründeki toparlanma, hükümet liderliğindeki altyapı yatırımlarındaki hızlanma ve kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) yatırım harcamalarından kaynaklandı. Altyapı yatırımı üçüncü çeyrekte yıllık %8,6 büyüyerek ilk yarıya göre %1,5 arttı. KİT’lerin sabit kıymet yatırımı (FAI) eylül ayına kadar %10,6 yükseldi. Buna rağmen, Çin sıfır covid politikasıyla Omicron salgınlarını kontrol altına almak için mücadele etmeye devam ederken, dördüncü çeyreğe giren ekonomik toparlanma sallantılı şekilde ilerliyor. Eylül ayında sanayi üretimi dışındaki tüm önemli ekonomik aktivite göstergeleri yumuşadı ve ülke ekonomisindeki toparlanma ekim ayında ek ivme kaybetti. Sanayi üretimi büyümesi yavaşladı ve hizmet sektörü çıktı büyümesi yıllık %0,1’e düştü. Sabit varlık yatırımı (FAI), ekim ayında bir önceki aydaki yıllık %5,9’a kıyasla, yıllık bazda %5,8 büyüyerek nispeten sabit kaldı. Devlete ait şirketler, özel şirketlerden daha başarılıydı. Emlak sektörü derin bir durgunluk içinde kaldı. Konut başlangıçları %38,5, konut satışları ve ipotek kredileri de sırasıyla %28,2 ve %24,5 düştü. Önümüzdeki birkaç yıl içinde oynaklık muhtemel olsa da Çin inşaatına ilişkin görünüm genel olarak olumlu. Çin’in konut dışı yapısal harcamaları yalnızca iç talebe değil, küresel üretime de bağlı. 2022’de toplam reel inşaat harcamaları %4,0 büyüdü ancak hala uzun vadeli eğilimin oldukça altında. Çin 2023’te agresif Covid önleyici önlemler ve küresel bir ekonomik yavaşlama arasında %4,2’ye ve 2024’te %4,6’ya gerçek büyümede marjinal bir artış görüyor. Konut inşaatı 2022’de neredeyse hiç büyüme göstermeyecek ve 2023’te ortalamanın altında kalacak. 70 büyük şehir Ulusal İstatistik Bürosu anketine göre, ekim ayında yeni ev fiyatlarının ortalaması yıllık %2,4 düşerek eylüldeki düşüşü genişletti. Yeni konut fiyatlarındaki düşüşler art arda 14 aydır devam ederken, son açıklama Eylül 2021’de başlayan deflasyonun en düşük okumayı gösterdiğine işaret ediyor.
Konut yapımı
Çin 11 Kasım’da emlak geliştiricileri için mali rahatlamaya odaklanan bir emlak sektörü destek paketini uygulamaya koydu. 16 maddelik paket, emlak geliştiricileri için genişletilmiş mali destek ve kredi ödemelerinin uzatılması gibi önlemleri içeriyor. Ancak uzun süreli konut piyasasındaki gerileme ve emlak sektöründeki sürekli politika baskısı nedeniyle konut değerlerinde yaşanan aşınma göz önüne alındığında, hızlı bir toparlanma olası görünmüyor. Konut dışı yapılar da büyüme mücadelesi veriyor. Sanayi yapıları oldukça geride kalsa da sorun ofis segmentinden kaynaklanıyor. Çin’de evden çalışma ve artan kentleşmeye rağmen Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kadar önemli bir olgu değil. Pekin yalnız boşluk oranlarının artmasına rağmen bu yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 100 bin metrekare A sınıfı ofis alanı ekledi. Çin’in endüstriyel inşaat sektörü de zorluklarla karşı karşıya. Çelik, kimyasallar, gıda işleme, kamu hizmetleri ve bazı ekipman türleri gibi sektörlerde kapasite fazlası bir sorun haline geldi. Ek olarak Çin, daha düşük iş gücü maliyetleriyle diğer gelişmekte olan Asya pazarlarındaki payını kaybetti ve bazı şirketler Çin’e olan bağımlılıklarını azaltmak için coğrafi ayak izlerini çeşitlendiriyor. Elektrikli ve elektronik ekipmanlarda, iletişim ekipmanlarında ve ulaşım ekipmanlarında hala nispeten güçlü fırsatlar bulunuyor. Ancak ticari inşaat daha iyi ücret alıyor. Çin, hala gelişen bir tüketici pazarına sahip olduğu için perakende alanı bile fırsat sunuyor. Kısıtlamaların kaldırılması konaklama sektöründe daha güçlü bir potansiyel oluşması anlamına gelecek.
Altyapı teşvik paketleri
Çin, inşaat ekonomisi yavaşladığında altyapı harcamalarını artırdı. Yaz sonunda toplamı 1,1 trilyon RMB’yi (154 milyar Dolar) aşan birkaç yeni teşvik programı açıklandı. Bu harcamanın bileşimi önceki müdahalelerden farklı görünüyor. Çin tarihsel olarak başta yüksek hızlı tren olmak üzere ulaşım altyapısına orantısız miktarlarda yatırım yaptı. Ancak enerji ve su tasarrufu ile BT ve lojistik gibi konulara yeni yeni önem veriliyor. Şu anda ülkenin üretim veya iletim/dağıtım yerine enerji tasarrufuna odaklandığı görülüyor. Bu nedenle enerji altyapısındaki büyüme yavaşlıyor. Altyapı projelerinin başlaması zaman alır; büyümenin 2023’te hızlanmasını ve 2024’te zirve yapması bekleniyor. Altyapı harcamalarındaki gerçek büyümenin 2024’te %6’yı aşacağı ve gerilese bile birkaç yıl %5’i aşan gerçek büyüme kaydedeceği düşünülüyor. Geciken uygulama, büyüme geliştikçe malzeme fiyatlarının geri çekilebileceğini ve emtia piyasalarının olası aşırı ısınmasını sınırlayabileceğini gösteriyor.
